Grotere ondernemingen moeten volgens Europese regels rapporteren over hun impact op mens en milieu en wat ze doen om duurzamer te worden. Die regels staan in de Corporate Sustainability Reporting Directive, kortweg CSRD (artikel).

In het boekjaar 2024 krijgt de eerste groep grote ondernemingen te maken met die verordening. Geleidelijk aan gaan de Europese voorschriften voor steeds meer ondernemingen gelden. Bovendien geldt de rapportageplicht voor de hele keten, dus ook als ketenpartner ontkom je er niet aan.

ESG: Environment, Social, Governance

De CSRD schrijft dus voor dát er gerapporteerd moet worden; hoe die rapportages eruit moeten zien, is ook vastgelegd, namelijk in de European Sustainability Reporting Standards, afgekort tot ESRS (artikel). Die standaarden zijn sinds 1 januari 2024 van kracht, en moeten ervoor zorgen dat alle ondernemingen ook op dezelfde manier rapporteren. Zo kunnen klanten, leveranciers en andere belanghebbenden de duurzaamheidsprestaties van bedrijven makkelijker vergelijken.

De standaarden zijn ingedeeld in drie hoofdgroepen, die bekendstaan onder de Engelse afkorting ESG: Environment (milieu), Social (sociale en maatschappelijke impact) en Governance (ondernemingsbestuur). Dit artikel zoomt in op de E van Environment.

Uitgebreide lijst duurzaamheidsthema’s

De ESRS bevatten een hele reeks duurzaamheidsthema’s waar ondernemingen naar moeten kijken bij hun rapportages. Onder de E van milieu zijn het er vijf: ESRS E1 tot en met ESRS E5. In de bijlage bij de ESRS staat een uitgebreide lijst met aandachtsgebieden die onder deze thema’s vallen:

• ESRS E1: Klimaatverandering – klimaatadaptatie, klimaatmitigatie, energieverbruik
• ESRS E2: Verontreiniging – lucht-, water- en bodemverontreiniging, verontreiniging van levende organismen en voedselbronnen, (zeer) zorgwekkende stoffen, microplastics.
• ESRS E3: Water en mariene hulpbronnen (oceanen, zeeën, kustgebieden) – waterverbruik, wateronttrekking, waterlozing, waterlozing in oceanen, ontginning en gebruik van mariene hulpbronnen.
• ESRS E4: Biodiversiteit en ecosystemen – verlies aan biodiversiteit, verandering in gebruik van land, zoet water en zee, invasieve exoten, impact op toestand soorten, impact op toestand en omvang ecosystemen via bijvoorbeeld verwoestijning.
• ESRS E5: Circulaire economie – gebruik van grondstoffen en materialen voor producten, grondstofstromen, afvalstromen (lees ook dit artikel over circulair ondernemen).

Dubbele materialiteit

Voor de rapportages over de E-thema’s moet een onderneming eerst onderzoeken of het thema daadwerkelijk van belang is. Hiervoor moet het bedrijf volgens de ESRS een zogeheten dubbele materialiteitsanalyse uitvoeren.

Daarbij moet de onderneming de duurzaamheidsthema’s vanuit twee gezichtspunten bekijken: enerzijds de impact van de onderneming zelf op onder meer het milieu, en anderzijds de (financiële) impact die bijvoorbeeld klimaatontwikkelingen kunnen hebben op de bedrijfsvoering. Als blijkt dat het geen materieel thema is voor de onderneming, hoeft die er ook niet over te rapporteren.

Vergroenen in het mkb

Door de verplichte rapportages ligt het voor de hand dat grote ondernemingen ook hun zakenpartners en leveranciers in het mkb gaan aanspreken op hun duurzaamheidsprestaties. Dus los van de eisen die de ESRS aan rapportages stellen, en of iets wel ‘materieel’ is voor je bedrijf, is het voor mkb’ers simpelweg zaak om te vergroenen met een ESG-beleid.

En daarbij zijn het juist ook de milieuthema’s die grote impact hebben, zoals het terugdringen van de CO2-uitstoot van je onderneming, groene energie en minder afval veroorzaken. Maar denk ook aan een bijdrage leveren aan de biodiversiteit. Met als heel simpele start: heb je een parkeerplaats vol asfalt of is er ook ruimte voor bloemen en bijen, of zelfs broedplekken voor vogels?

Bij dit alles gaat het ook wel om méér dan het afvinken van een lijstje met mogelijke thema’s, het gaat ook om het opzetten van een toekomstbestendige bedrijfsvoering.

CO2-voetafdruk onderneming verkleinen

Vraag is dus: wat kun je doen om met je onderneming beter te presteren op de milieuthema’s? Het is een heel breed terrein, en er zijn dus ook heel veel verschillende strategieën die je in theorie kunt hanteren. Denk aan het vergroenen van de energievoorziening van je onderneming, bijvoorbeeld met zonnepanelen op je bedrijfspand (artikel). Of meer inzetten op het eerder genoemde circulair ondernemen.

Het voert wat ver om alle mogelijkheden hier op te sommen. Maar duidelijk is dat een goed startpunt is om de huidige situatie in kaart te brengen, omdat dit vaak duidelijk maakt waar de meeste winst te behalen valt. Wat verbruikt je onderneming nu aan energie, en hoe groot is de uitstoot?

Iets wat daarbij kan helpen is de gratis CO2-calculator van Klimaatplein. Je moet daarvoor wel aardig wat gegevens bij de hand hebben, maar het geeft een indicatie van de huidige CO2-voetafdruk van je onderneming.

Groene energie en CO2-uitstoot verlagen

Vervolgens kun je aan de slag met het verkleinen van die voetafdruk. Bijvoorbeeld dus met de eerder genoemde vergroening van de energievoorziening. Maar er zijn nog tal van maatregelen die je kunt nemen. Dat hoeft lang niet altijd ingewikkeld of kostbaar te zijn.

Denk bijvoorbeeld aan een eenvoudige oplossing zoals bewegingssensoren op de lampen op kantoor, zodat ze alleen aan gaan als er iemand binnenkomt. Of aan organisatorische maatregelen zoals het uitschakelen van alle apparatuur aan het eind van de werkdag. Heel simpel en meteen effectief.

En als het gaat om het verder terugdringen van de CO2-uitstoot, zit ‘m dat naast energieverbruik ook vaak in mobiliteit. Mogelijk is de elektrische bedrijfsauto een alternatief voor je onderneming, kunnen werknemers vaker met de trein of (elektrische) fiets, of kunnen ze vaker thuiswerken zodat je het aantal woon-werkkilometers kunt terugdringen.

Of bied (meer) plantaardige alternatieven aan tijdens de bedrijfslunch of kantoorborrel. Daarmee draag je ook meteen bij aan de gezondheid van werknemers en dierenwelzijn.

Veel meer tips en opties voor het verkleinen van de voetafdruk van je onderneming vind je in deze checklist.

Waterverbruik terugdringen

Een ander thema waar je op zich vrij praktisch mee aan de slag kunt, is de ESRS E3 over water. Dat thema gaat over grote vraagstukken zoals de gezondheid van ecosystemen in de oceanen en duurzaam beheer van visbestanden, maar óók over het waterverbruik van een individuele onderneming.

Op zich zijn veel waterbesparingsmaatregelen die voor huishoudens gelden ook toepasbaar voor ondernemingen: toiletten die zuiniger doorspoelen of kranen met sensoren. Wat ook kan: regenwater opvangen in een tank en dat inzetten om de toiletten door te spoelen of voor andere toepassingen. Bijvoorbeeld de ramen van je bedrijfspand of de bedrijfsbus wassen, of voor het dweilen van de vloer. Dat is allemaal regenwater dat niet direct in het riool verdwijnt en waar je bovendien geen drinkwater voor uit de kraan hoeft te tappen. Win-win dus.

Andere artikelen in de CSRD-serie van Duurzaamheid in Bedrijf:

Richtlijn voor duurzaamheidsrapportage CSRD raakt ook het mkb

Rapportagestandaarden voor het duurzaamheidsverslag (ESRS)

Aan de slag met de CSRD: de S is van Social

Aan de slag met de CSRD: de G is van Governance