Europa wil een voorloper zijn op het gebied van duurzaamheid, en heeft daarom ook langjarige lijnen uitgezet. Zo moet de CO2-uitstoot in de EU in 2050 zijn teruggebracht naar netto nul. Bij die ambitie hoort een karrenvracht aan Europese voorschriften, die de afgelopen jaren zijn verpakt in richtlijnen.

Zo is er de Corporate Sustainability Reporting Directive, kortweg CSRD (artikel), die grote en beursgenoteerde bedrijven verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en milieu. Ook is er de Corporate Sustainability Due Diligence Directive, afgekort CSDDD (artikel). Deze richtlijn maakt grote bedrijven kort gezegd nadrukkelijker verantwoordelijk voor hun eigen productieketen.

Regels raken ook het mkb

Die regelgeving vraagt nogal wat van bedrijven. In eerste instantie van de grote en beursgenoteerde ondernemingen, want zij moeten het eerst gaan voldoen aan de nieuwe regels. Maar geleidelijk komen ook minder grote bedrijven aan de beurt. Bovendien werken de regels ook door naar het mkb (artikel), ook al zijn zij strikt genomen uitgesloten van de richtlijnen. Want als het grootbedrijf moet rapporteren hoeveel CO2 er eigenlijk wordt uitgestoten in de productieketen, kloppen zij ook bij kleinere toeleveranciers aan met vragen.

Vergaande vereenvoudiging

Tegelijkertijd is er ook kritiek op de – vaak uitgebreide en complexe – voorschriften in de richtlijnen. Vraag is dan of voldoen aan al die regelgeving voor bedrijven niet te veel tijd en geld kost. Dat zou juist een rem zetten op het concurrentievermogen van de EU. Dat ziet de Europese Commissie uiteraard liever niet, omdat ‘duurzaamheid en concurrentievermogen hand in hand moeten gaan’. Daarom heeft de Europese Commissie nu in een zogeheten Omnibus-verordening voorgesteld om de duurzame richtlijnen vergaand te vereenvoudigen.

Kern van het plan is dat de regelgeving alleen nog voor de allergrootste ondernemingen gaat gelden, vanuit het idee dat zij ook de grootste positieve duurzame impact kunnen maken. De impact van de regels op het mkb zou kleiner moeten worden.

Grens naar 1.000 werknemers

Het vereenvoudigingsplan raakt verschillende Europese duurzaamheidsrichtlijnen. Dit artikel licht er twee uit, de CSRD en de CSDDD. Uitgebreide uitleg met vragen & antwoorden en de voorstellen zelf zijn hier te vinden. Voor de CSRD stelt de EC onder meer dit voor:

• De reikwijdte van de richtlijn wordt drastisch ingeperkt. De grens voor het aantal medewerkers gaat omhoog van 250 naar 1.000. De CSRD geldt dus nog alleen voor ondernemingen die meer dan 1.000 werknemers hebben en daarnaast een netto-omzet van meer dan € 50 miljoen of een waarde van de bezittingen (activa) van meer dan € 25 miljoen. Ook worden beursgenoteerde mkb-bedrijven nu buiten de CSRD gelaten.
• De EC gaat aan de slag met het herzien van de rapportagestandaarden voor de CSRD, die bekendstaan als de ESRS (artikel). Dat zou ertoe moeten leiden dat er veel minder gegevens worden uitgevraagd en dat onduidelijke voorschriften opgehelderd worden.

Het voorstel brengt overigens vooralsnog geen wijzigingen aan in het principe van ‘dubbele materialiteit’. Dit houdt kort gezegd in dat een onderneming de klimaatimpact twee kanten op moet analyseren. Namelijk de impact die de bedrijfsvoering heeft op mens en milieu, maar ook de mogelijke impact van klimaatverandering op de bedrijfsvoering.

Vereisten voor onderzoek ingeperkt

Ook in de CSDDD wil de Europese Commissie wijzigingen doorvoeren:

• De invoering van de regels, waarvan de eerste tranche gepland staat voor medio 2027, wordt een jaar naar achteren geschoven.
• De vereisten voor de due diligence die ondernemingen die onder de CSDDD vallen worden ingeperkt. Kort gezegd mogen ondernemingen hun onderzoek vaker beperken tot directe zakenpartners. Ook hoeven ze het onderzoek niet meer jaarlijks uit te voeren, maar één keer in de vijf jaar. Met tussentijds onderzoek waar nodig.
• De hoeveelheid informatie die grote ondernemingen mogen opvragen bij mkb’ers wordt verder begrensd.

Actie tegen ‘trickle down’-effecten

Het wat meer beschermen van mkb’ers is sowieso een doel van het voorstel. Niet alleen voor de CSDDD maar ook voor de CSRD. De EC wil met de vereenvoudiging namelijk ook de zogenoemde ‘trickle down’-effecten van de Europese regelgeving verkleinen. Ofwel: voorkomen dat kleine bedrijven die zelf niets met de regels te maken hebben, alsnog geconfronteerd worden met grootschalige administratieve verplichtingen omdat grote afnemers daar om vragen.

Daarom zal de EC een set rapportagestandaarden opstellen waar ondernemingen die buiten de reikwijdte van de richtlijnen toch vrijwillig aan kunnen voldoen. De informatieverzoeken van grote bedrijven mogen dan niet verder gaan dan wat er in die standaarden staat.

Startschot voor discussie

Het pakket ingrepen is nadrukkelijk nog een voorstel van de Europese Commissie, en moet nog besproken worden in het Europees Parlement. Daarmee zijn de voorgestelde maatregelen dus een startschot voor een discussie. En dat het laatste woord er nog niet over gezegd is, blijkt wel uit de eerste reacties.

Zo leest een deel van de critici het voorstel vooral als het terugschroeven van het duurzame ambitieniveau in Europa. Anderen verwelkomen juist vereenvoudiging van de regels en onderschrijven dat de focus meer moet liggen op duurzame impact dan aan het voldoen aan regels. Zeker voor het mkb kan een betere bescherming tegen al te veel bureaucratie goed nieuws zijn, als het inderdaad zover komt.

Praktische vragen over invoering

In elk geval zijn er nog de nodige praktische vragen. Want er gaat nog wel wat tijd overheen totdat het ingediende voorstel van de EC ook daadwerkelijk in vaststaande regelgeving wordt gegoten. Vraag is nog wat dit exact gaat betekenen voor de ondernemingen die volgens de planning binnenkort aan de richtlijnen moeten voldoen.

Bedrijven die al kosten hebben gemaakt om de rapportages straks daadwerkelijk te kunnen opleveren die nu misschien niet meer verplicht zijn zullen niet staan te juichen. Ook is het de vraag hoe het loopt met het wetgevingsproces, want Nederland is bijvoorbeeld nog druk bezig om de CSDDD in nationale wetgeving om te zetten.

Duurzame ambitie zelf op peil houden

Hoe het ook zij: ook als er minder vragen komen en minder Europese verplichtingen, is dat voor ondernemers niet per se een reden om alle duurzaamheidsambities maar te laten vallen. Meten waar je onderneming staat en verduurzaming van de bedrijfsvoering (artikel) is immers nog steeds nuttig en belangrijk, ook als het niet verplicht is.

Misschien is het voor jou zelfs wel prettiger dat je niet hoeft te rapporteren volgens voorschriften van grote afnemers, maar het meer echt voor je eigen bedrijf doet. Bovendien: komt de vraag om verduurzaming niet van afnemers die aan regelgeving moeten voldoen, dan komt die nog wél steeds van klanten. Verduurzamen doe je dus niet voor niets, maar misschien nu wel meer op je eigen manier.

In deze artikelen lees je meer over de CSRD:

CSRD-rapportagerichtlijn raakt ook het mkb

Rapportagestandaarden voor het CSRD-duurzaamheidsverslag

Aan de slag met de CSRD: de E is van Environment

Aan de slag met de CSRD: de S is van Social

Aan de slag met de CSRD: de G is van Governance

Aan de slag met de CSRD: van theorie naar praktijk

Welke ondernemingen moeten rapporteren over duurzaamheid?

Wat is dubbele materialiteit in de CSRD?

CSRD nog niet bekend binnen het mkb 

EC start inbreukprocedure voor late CSRD-implementatie