Nederland heeft last van zogeheten netcongestie. En net als op de snelwegen wil ‘congestie’ in dit verband zeggen: te grote drukte. Deze overbelasting van het net wordt veroorzaakt doordat huishoudens en ondernemingen op bepaalde momenten te veel verbruiken en op andere momenten veel elektriciteit opwekken en terugleveren. Bij dit soort piekmomenten gaat de vraag naar transport van elektriciteit (dat kan transport richting afnemer zijn of juist van afnemer richting het net) de capaciteit van het net te boven.

Congestie rem op verduurzaming

De filevorming op het stroomnet heeft gevolgen voor ondernemingen. Aan de ene kant moeten ondernemingen in sommige delen van het land wachten op een nieuwe stroomaansluiting of het uitbreiden van hun aansluiting. Aan de andere kant moeten sommige ondernemingen wachten op nieuwe aansluitingen voor het terugleveren van zelfopgewekte stroom. En sommige ondernemingen staan in beide wachtrijen. Op deze digitale kaart is te zien hoe ‘druk’ het is op het stroomnet in jouw regio.

Dat ondernemingen op het gebied van elektrificatie veroordeeld zijn tot duimendraaien, kost geld. Niet alleen voor de ondernemingen zelf, ook voor de maatschappij. Want Nederland wil graag de energievoorziening vergroenen, maar loopt dus groen opgewekte energie van bedrijven mis, omdat die geen aansluiting kunnen krijgen.

En andersom leidt de netcongestie tot chagrijn bij ondernemingen. Want ondernemers die vooruit willen, worden zo geremd in hun ambities. Daarnaast legt de overheid wel allerlei duurzame verplichtingen op (artikel), waar ondernemers mogelijk moeilijker aan kunnen voldoen.

Stroomnet efficiënter benutten

De beste remedie tegen een tekort aan transportcapaciteit op het elektriciteitsnet is uiteraard uitbreiding van de capaciteit van het netwerk. De netbeheerders werken daar ook aan, met miljardeninvesteringen in de uitbreiding en verzwaring van het net. Maar die uitbreiding is niet van vandaag op morgen geregeld, en het verschilt ook sterk per regio hoe snel het gaat.

Daarom zet de overheid naast uitbreiding ook in op een efficiëntere benutting van het stroomnet. Want als niet iedereen elektriciteit afneemt tijdens piekmomenten, maar gelijkmatiger over de dag verdeeld, komt er meer ruimte vrij op het net. Daarmee doet de overheid dus wel een beroep op afnemers om ook een steentje bij te dragen.

Opwekken en opsouperen afstemmen

Om ondernemers die tegen netcongestie aanlopen op weg te helpen, is er onder meer een stappenplan ontwikkeld (pdf). De eerste stap voor ondernemers die zelf energie (gaan) opwekken via bijvoorbeeld zonnepanelen, is een analyse maken van de (potentiële) opbrengst en het energieverbruik van de onderneming.

Zo krijgt het bedrijf in beeld of het opwekken en opsouperen van de energie een beetje gelijklopen. Als dat namelijk niet het geval is, vraagt dat extra capaciteit van het stroomnet. Ofwel omdat er extra elektriciteit gevraagd wordt, of omdat er juist extra stroom teruggeleverd wordt.

Om de opwek en het verbruik meer op elkaar af te stemmen, kunnen ondernemers twee routes nemen: de opwek terugdringen op de piekmomenten, of meer zelf opgewekte energie opsouperen. Denk hierbij aan het in een andere, minder gunstige, richting leggen van de zonnepanelen zodat ze in het algemeen minder opwekken. Of, als het even kan, de elektrische auto van de zaak in de zonnigste uren opladen.

Individuele en collectieve oplossingen

Er is nog meer onderzoek gedaan naar praktijkoplossingen voor ondernemers die worstelen met de gevolgen van netcongestie. In het onderzoek (pdf) zijn de zeven meest kansrijke oplossingsrichtingen geselecteerd; sommige kunnen ondernemers zelf uitvoeren (1 t/m 4), voor andere opties moeten zij de samenwerking opzoeken met andere bedrijven (5 t/m 7):

1. Energiesturing achter de meter: via een energiebeheersysteem zorgen dat elektrische apparaten meer stroom verbruiken als er veel energie opgewekt wordt.
2. Elektriciteitsopslag: overschot aan opgewekte energie opslaan in een batterij.
3. Elektriciteitsconversie: overschotten aan zelf opgewekte energie via een installatie omzetten naar andere energievormen, zoals waterstof of warm water dat wordt opgeslagen in boilervaten.
4. Capaciteitsbeperkend contract: ondernemingen die dit contract (afgekort CBC) afsluiten, moeten hun energieverbruik verminderen op piekmomenten, in ruil voor een vergoeding van de netbeheerder.
5. Cable pooling: meerdere energiebronnen, bijvoorbeeld zonnepanelen en een installatie voor windenergie, via één kabel aansluiten op het elektriciteitsnet.
6. Directe lijn: de onderneming die de energie opwekt, levert die stroom direct aan een grote energieafnemer in de buurt. Daardoor hoeft de stroom dus niet over het elektriciteitsnet.
7. Groepscontracten (ook wel ‘energy hubs’): ondernemingen die bij elkaar in de buurt gevestigd zijn stemmen onderling vraag en aanbod van energie op elkaar af.

Energiebeheersysteem opzetten

In een factsheet (pdf) van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kun je meer lezen over deze zeven oplossingen, inclusief praktijkvoorbeelden en een globaal kostenplaatje. Daarbij lijkt de optie om als ondernemer zelf aan energiesturing te gaan doen het eenvoudigst in te voeren.

Zoals hierboven al even genoemd, komt het neer op het beter afstemmen van opwekken en opsouperen binnen je eigen onderneming. Praktisch gezien komt dat neer op het aanschaffen en inregelen van een energiebeheersysteem. Zo’n systeem kan bijvoorbeeld processen die veel energie vragen tijdelijk uitzetten of uitstellen, om de piekbelasting te voorkomen. Dit zorgt er als het goed is voor dat ondernemers efficiënter gebruik kunnen maken van hun elektriciteitsaansluiting.

Bedrijventerrein als energy hub

Een collectieve oplossing voor meerdere ondernemers, waar de overheid ook nadrukkelijk op inzet, zijn de zogeheten energy hubs met een groepscontract. Dit kan bijvoorbeeld een oplossing zijn voor ondernemingen die samen op een bedrijventerrein gevestigd zijn. De Rijksoverheid trekt miljoenen uit om het opzetten van dit soort energy hubs te stimuleren (zie de website van de RVO voor meer informatie).

Het kost voor ondernemers dan ook flink wat afstemming om een hub van de grond te krijgen, en bovendien moeten de afspraken over de samenwerking en de financiën goed vastgelegd worden. Het voordeel is dan weer dat je niet in je eentje het wiel hoeft uit te vinden, maar met ‘de buren’ samen optrekt.

Meer informatie:

ACM stelt maatregelen tegen netcongestie vast