Dat mkb’ers vaker moeten uitleggen hoe groen ze eigenlijk bezig zijn, is deels een gevolg van concurrentie. Want duurzaamheid is voor een deel van de klanten en zakenpartners, en steeds vaker ook voor sollicitanten een belangrijk criterium om wel of niet in zee te gaan met een onderneming. Blijf je achter op dat gebied, dan loop je dus mogelijk omzet mis.

Verduurzaming concreter maken

Daarnaast is de toenemende aandacht voor duurzaamheid een gevolg van de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze richtlijn (artikel) verplicht grote ondernemingen om te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties. Zij moeten niet alleen transparant zijn over hun eigen impact op mens en milieu, maar die van de hele productieketen. Deze ondernemingen moeten dus ook weten hoe duurzaam hun leveranciers eigenlijk zijn. Dan loop je het risico dat je een grote afnemer kwijtraakt als je het antwoord schuldig moet blijven.

Los van de ‘druk van buiten’ is het ook voor jezelf prettig als je het verduurzamen van je onderneming concreter, meer gestructureerd en meetbaar kunt maken. Dat geeft namelijk een idee van waar je nu staat, wat je als eerste moet aanpakken en in welke richting je wilt vergroenen (artikel).

Duurzaam is een breed begrip

Meten is weten is dus ook hier het motto, maar niet alle duurzame prestaties zijn makkelijk meetbaar. Van de uitstoot van CO2 van je onderneming is waarschijnlijk nog wel een berekening te maken, maar het begrip duurzaamheid in een CSRD-rapportage is veel breder dan dat. Naast milieu (artikel) gaat het ook over sociale impact (artikel) en over goed bestuur (artikel). Denk aan het welzijn van de eigen werknemers.

Op zich zijn er ook mogelijkheden om daar een inschatting van te maken, zoals een medewerkerstevredenheidsonderzoek. Maar de bijbehorende data zijn dan in elk geval niet zomaar voorhanden. Daarnaast kan het per bedrijf en per sector verschillen wat je inzichtelijk wil maken. In dit artikel vind je daarom algemene tips om je op weg te helpen met het meten van een aantal duurzame prestaties van je onderneming.

Nulmeting: wat is de stand van zaken?

Het begint met een nulmeting: hoe staat de onderneming er nu voor? Om dat te weten te komen, moet je data gaan verzamelen. Voor veel ondernemingen zullen zaken als het energieverbruik, CO2-uitstoot, het waterverbruik en de afvalproductie in elk geval meetpunten zijn.

Duik daarom eens in de rekeningen voor energie en water van je onderneming. Hoeveel elektriciteit en gas verbruikt je bedrijf in een maand, kwartaal of jaar? En wat voor stroom is dat? Groen, grijs, allebei of is het onduidelijk? Hoeveel afval produceert je onderneming? En wat gebeurt er met dat afval? Wordt het gerecycled of belandt het in de verbrandingsoven? Probeer zo veel mogelijk data te achterhalen, en – ook belangrijk – uit te vinden wat je nog niet weet.

Hulp bij inzicht in duurzame prestaties

Er zijn online overigens ook veel aanbieders en adviesbureaus die je kunnen helpen om inzicht te krijgen of een nulmeting te maken. Vaak is dat als een eenmalige betaalde service of als abonnement. Een startpunt bij je zoektocht naar meetmethodes kan ook de site Meten van duurzaamheid zijn, opgezet door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Deze site geeft een overzicht van mogelijke tools die je kunt gebruiken bij het analyseren van je duurzaamheidsprestaties.

Verder kun je bijvoorbeeld de CO2-calculator van Klimaatplein invullen (daar heb je wel aardig wat gegevens voor nodig) of je onderneming laten certificeren met de CO2-prestatieladder.

Meten van CO2-uitstoot

De CO2-uitstoot van je onderneming zal een belangrijk ijkpunt en dus ook meetpunt zijn bij het verduurzamen. Mede omdat er op de uitstoot van broeikasgassen ook een nationaal reductiedoel is gezet voor 2030 en 2050 (artikel), zijn er op dit gebied online ook best veel hulpmiddelen te vinden. Om de CO2-uitstoot meetbaar te maken, zul je moeten weten hoeveel elektriciteit en gas je onderneming verbruikt.

Maar daarnaast zijn ook de vervoersstromen voor de onderneming van belang, en bijvoorbeeld hoeveel kilometers je met de bedrijfsauto maakt, en of dat een elektrische auto of een benzine-auto is. Dergelijke gegevens zullen wel te achterhalen zijn, maar mogelijk kost het wel het nodige speur- en rekenwerk.

Kengetallen voor uitstoot

Als je de gevonden gegevens zelf wilt vertalen naar een indicatie van de CO2-uitstoot, kun je de lijst met CO2-emissiefactoren gebruiken. Deze lijst wordt beheerd door Rijkswaterstaat, en krijgt in samenwerking met diverse belangengroepen jaarlijks een update. De lijst geeft een aantal kengetallen die gebruikt kunnen worden voor het toerekenen van CO2-uitstoot aan een onderneming. Je kunt er bijvoorbeeld aflezen wat een kilometer rijden met een auto, vrachtauto, bus, trein of pakweg tram aan uitstoot veroorzaakt.

In veel gevallen is dit ook meer in detail uitgesplitst naar waar die vervoersmiddelen op rijden. Zodat blijkt wat het verschil in uitstoot is als een elektrische auto met groene of met grijze stroom is opgeladen.

Tot in detail uitrekenen?

Op basis van de verbruiksgegevens van je onderneming en de lijst met kengetallen kun je dus komen tot een indicatie van de CO2-uitstoot van je onderneming. Maar als het niet je expertise is, zal het niet meevallen (alleen al qua tijdsinvestering) om helemaal tot in detail de precieze uitstoot te berekenen.

Ter illustratie: dit betekent wel dat je van een busritje dat een werknemer heeft gemaakt naar een klant moet weten hoeveel kilometer die rit was én of de werknemer in een dieselbus of in een elektrische bus zat. Maar goed, de details van dat ene ritje maken ook niet het verschil in je verhaal of rapportage naar klanten of afnemers. Het besluit nemen om binnen je onderneming bijvoorbeeld vanaf het station altijd de vouwfiets te nemen als er geen elektrische bus beschikbaar is, maakt wél verschil. Want dan kun je rapporteren dat dit soort ritjes naar klanten CO2-uitstootvrij zijn.

Waterverbruik en afval

Volgens dezelfde lijnen kun je kijken naar het waterverbruik in je onderneming, en naar de hoeveelheid afval die je produceert (artikel). Bijvoorbeeld aan de hand van hoeveel papier je inkoopt (artikel) of voor hoeveel kilo afval het recyclingbedrijf je maandelijks aanslaat.

Daarnaast kun je onderzoeken of er nog andere aspecten van de bedrijfsvoering zijn die je graag duurzamer wilt aanpakken en hoe je die meetbaar kunt maken. En of dat dan ook een goede indicator is. Want bijvoorbeeld het gemiddelde ziekteverzuim binnen een onderneming kan misschien wel ‘iets’ zeggen over het welzijn van werknemers, bijvoorbeeld als het cijfer heel hoog is, maar het zegt lang niet alles. Je kunt ook denken aan het aantal uur vrijwilligerswerk als indicatie van de sociale betrokkenheid van werknemers.

Meetmethodes goed documenteren

Bij het meetbaar maken van duurzaamheidsprestaties hoort nadrukkelijk ook: een onderbouwde keuze maken voor meetmethodes en die methodes vastleggen voor toekomstig gebruik. Vraag je dus af welke maatstaven je hanteert om een prestatie te meten, en of je dat ook in de toekomst op dezelfde manier kunt blijven doen. Dit vraagt dus misschien wel extra investeringen in ICT.

Verder hoort een evaluatie ook in dit proces. Misschien komen er nieuwe gegevens beschikbaar terwijl je eerst nog met schattingen moest werken, of blijkt dat de gebruikte cijfers niet het volledige beeld geven. Dan is het dus zaak om de meetmethode bij te stellen, anders vallen er gaten in de onderbouwing onder je duurzame verhaal.

Beleid op basis van meting

Tot slot: het is al een hele exercitie, maar het opleveren van ‘kale’ cijfers over de prestaties van je onderneming is nog maar één ding. Vervolgens gaat het er natuurlijk om dat je verbetering ziet in de meetresultaten. Daarbij draait het dus om beleid maken op de verschillende deelterreinen (kijk voor tips op dat gebied in de lijst met artikelen hieronder).

Het zou best kunnen dat een grote afnemer begrip heeft voor het feit dat je als mkb’er met beperkte tijd niet alles tot in detail kunt meten, als je er maar een verhaal aan kunt koppelen over welke groene stappen je wel al aan het zetten bent.

In onderstaande artikelen lees je meer over de CSRD:

CSRD-rapportagerichtlijn raakt ook het mkb

Rapportagestandaarden voor het CSRD-duurzaamheidsverslag

Aan de slag met de CSRD: de E is van Environment

Aan de slag met de CSRD: de S is van Social

Aan de slag met de CSRD: de G is van Governance

Aan de slag met de CSRD: van theorie naar praktijk

Wat is dubbele materialiteit in de CSRD?

EC start inbreukprocedure voor late CSRD-implementatie