De zorg voor het milieu is een serieuze opdracht voor het bedrijfsleven. Daar hoort dus ook een plan voor meerdere jaren bij, in de praktijk ook wel een milieubeleidsplan genoemd. Voor een kleiner bedrijf hoeft dat overigens geen vuistdik document te zijn. Wel is het handig om te weten welke aspecten terug zouden moeten komen in een milieubeleidsplan. Dit plan bestaat in de regel uit vier onderdelen:

• Visie: waar staat je onderneming nu en waarom wil je naar de nieuwe situatie?
• Milieumaatregelen: welke acties zijn hiervoor nodig en wie zijn hierbij betrokken? Leveranciers? Zakenpartners? Werknemers?
• Middelen: welke financiële middelen zijn er beschikbaar?
• Einddoel/evaluatie: wanneer is de eindstreep behaald en wanneer/wat moet je eventueel bijstellen?

Milieuzorgsysteem houdt je scherp

Misschien neemt je onderneming deel aan een zogeheten GreenDeal. Dat zijn afspraken tussen de Rijksoverheid en verschillende bedrijven of organisaties om samen duurzame plannen uit te voeren. Of mogelijk werk je al met een milieuzorgsysteem in je onderneming. Een milieuzorgsysteem werkt hetzelfde als een kwaliteitssysteem en richt zich op continue verbetering van het milieubeleid.

Een GreenDeal of een milieuzorgsysteem helpen al om meer richting te geven aan de strategie. Een milieuzorgsysteem kan bovendien bijdragen aan structurele aandacht voor milieuvraagstukken, omdat het systeem telkens bijhoudt of je nog wel op de goede weg bent.

Strategische vragen

Verder kun je de volgende vragen stellen om scherper te krijgen wat je onderneming nu eigenlijk van belang vindt voor je meerjarenplan:

• Welke ondernemingsstrategie is wenselijk voor het milieu?
• Sluit de strategie aan bij de milieudoelen?
• Welke klimaatdoelstellingen zijn relevant voor je onderneming en welke doelstellingen zijn er voor jouw sector? Welke milieumaatregelen vind je zelf belangrijk?

Het kan verstandig zijn om hierbij ook werknemers of bijvoorbeeld zakenpartners te raadplegen. Welke suggesties hebben zij en welke milieu­maatregelen vinden zij belangrijk? Dit kan je waardevolle input en inzichten opleveren.

Kansen en risico’s analyseren

Ook een zogeheten SWOT-analyse kan handig zijn voor je milieubeleid. Bij zo’n analyse worden enerzijds de kansen en bedreigingen en anderzijds de sterktes en zwaktes van je onderneming in een grafiek gezet. Zo’n analyse uitvoeren is veel werk. Maar inzicht in kansen en risico’s van je bedrijf komt natuurlijk breder van pas dan alleen voor duurzaamheid, dus wellicht is het toch de moeite waard.

Van ambitie naar doelen

Zijn de visie en ambities van je onderneming helder, dan moeten er concrete doelen worden geformuleerd. Dit vormt de kern van het milieubeleidsplan. Op welk soort milieumaatregelen wil je bedrijf zich richten? Denk aan de bedrijfshuisvesting, vervoer (wagenpark, woon-werkverkeer, zakelijke reizen), bedrijfsprocessen, energieverbruik, afvalstoffen en duurzame (inkoop-)partners.

Zorg dat je de doelstellingen ‘SMART’ formuleert: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden. Dan kun je namelijk bijhouden of de doelstellingen ook daadwerkelijk worden gehaald. Een nulmeting maakt het mogelijk om de voortgang te meten.

Kostenplaatje opstellen

Ook de kosten en te verwachten opbrengsten van de voorgenomen ­maatregelen zijn een vast onderdeel van het milieubeleidsplan. Mogelijk zijn er al milieumaatregelen opgenomen in de jaarlijkse begroting. Neem bij het kostenplaatje ook de toegewezen subsidies voor milieu­maatregelen mee en besteed aandacht aan de terugverdientijd. Een overzicht van diverse milieumaatregelen en mogelijke subsidies hierbij vind je op de site van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Meet de voortgang

Het is van belang dat je op vaste momenten de voortgang van de maatregelen meet. Leg daarom in het plan vast hoe en op welke momenten de voortgang wordt gemeten. Maak ook vooraf heel helder wanneer de doelstellingen als ‘behaald’ gelden.

Het kan daarnaast nuttig zijn om de resultaten van je onderneming te vergelijken met de inspanningen van andere bedrijven in de sector. Zo’n zogeheten benchmark maakt inzichtelijk of je goed op de rit zit met de verduurzaming.

Specialisten inschakelen

Om tot een goed meerjarenplan milieu­zorg te komen, heb je specifieke kennis nodig. Denk aan expertise over relevante wetgeving, technische kennis van milieumaatregelen of kennis over relevante subsidies. Heeft je onderneming deze kennis niet in huis, dan kan het verstandig zijn om een externe deskundige in te zetten. Voldoende kennis helpt immers om een zo realistisch mogelijk plan op te stellen, waar je tijdens het proces weer profijt van hebt.

Andere aspecten van het meerjarenplan

De milieumaatregelen vormen de kern van het meerjarenplan. Daarnaast kan het zinvol zijn om in het plan aandacht te besteden aan een aantal andere aspecten, zoals:

• systemen: welk keurmerk of welk milieumanagementsysteem is van toepassing?
• wet- en regelgeving: welke wet- en regelgeving over milieu is relevant? Waar moet je onderneming minimaal aan voldoen?
• voorlichting/communicatie: hoe ga je de aanpak intern en extern communiceren?

Ondernemingsraad goede gesprekspartner

Als je bedrijf ook een ondernemingsraad (OR) heeft, is die ook bij uitstek een strategische sparringpartner op milieugebied voor jou als ondernemer. De OR heeft volgens de wet namelijk ook de taak om te stimuleren dat de onderneming zo goed mogelijk zorgdraagt voor het milieu. Bovendien weet de OR wat er leeft op de werkvloer, zodat je de wensen en ideeën van werknemers ook op het netvlies krijgt.

De OR mag op basis artikel 28 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) overigens ook zelf aandringen op het opstellen of verbeteren van het milieubeleidsplan. Verder ben jij als bestuurder verplicht om de begroting naar de OR te sturen en die met hen te bespreken. Is er geld gereserveerd voor milieubeleid, dan zal dit gesprek met de OR dus ook dáár over gaan.