Er zijn verschillende manieren waarop ESG-fraude zich kan uiten. Zo kan een onderneming fraude plegen met financiële en niet-financiële informatie, relevante informatie opzettelijk niet rapporteren en brondata manipuleren. Fraude vereist opzettelijk handelen, maar het kan ook voorkomen dat belanghebbenden van een onderneming worden misleid zonder dat er sprake is van opzet.

Fraude bij controle jaarrekening

Als het gaat om fraude in de context van de controle van een jaarrekening, richt de accountant zich op de volgende twee soorten fraudes:

• frauduleuze (financiële) verslaggeving;
• oneigenlijke toe-eigening van activa.

Bij ESG-fraude zal overwegend sprake zijn van het eerste type fraude en dit kan zich op verschillende manieren manifesteren. Allereerst kan een onderneming financiële en niet-financiële informatie manipuleren, waardoor onjuiste of onvolledige data gepresenteerd worden.

Daarnaast kan een onderneming in het bestuursverslag bewust overmatig of juist geen aandacht besteden aan een materieel duurzaamheidsthema, omdat deze wil laten zien dat zij goed presteert of verbergen dat ze slecht presteert op dit thema. Dit is een vorm van ongebalanceerde rapportage, die zich op verschillende manieren kan manifesteren.

Andere manieren van ESG-fraude

Maar er zijn ook andere manieren van ESG-fraude. Zo kan een onderneming brondata die ten grondslag liggen aan de kritische prestatie-indicatoren (key performance indicators, KPI) manipuleren. Met andere woorden: bewust de criteria van een KPI dusdanig aanpassen dat de KPI niet meer relevant is voor de gebruikers van het jaarverslag.

Voor een externe accountant zal over het algemeen de jaarrekening en het duurzaamheidsverslag (artikel) het object van onderzoek zijn. Die zal dan ook kritisch kijken naar de beweringen in het duurzaamheidsverslag.