De handreiking is onlangs gepresenteerd als sluitstuk van een onderzoekstraject van meerdere jaren, waar experts, wetenschappers en ruim 80 commissarissen en bestuurders aan hebben gewerkt.

Goed bestuur

Aanleiding voor het project is het gesignaleerde ‘ongemak’ in bestuurskamers. Want bij de omschakeling naar een meer duurzame economie ligt er een belangrijke rol voor de besturen van ondernemingen. Ook bijvoorbeeld de Europese CSRD-richtlijn draagt grotere en beursgenoteerde ondernemingen op om te rapporteren over hun prestaties op het gebied van ‘goed bestuur’ (artikel). Daarbij gaat het onder meer over ethisch handelen, corruptie voorkomen en een uitlegbaar beloningsbeleid.

Idealen en zakelijke belangen

Bestuurders voelen verantwoordelijkheid voor verduurzaming. Maar tegelijkertijd gaat het in bestuurskamers ook vaak over ‘traditionele’ zaken als omzetgroei, winstmarges, voldoen aan regelgeving en controle. Bestuurders kunnen daardoor ongemak ervaren tussen hun persoonlijke idealen en de (zakelijke) belangen van de organisatie, zo is eerder gesignaleerd in het project Verdiepte governance. Bovendien zou dit bestuurders kunnen remmen om de benodigde besluiten te nemen die de transitie naar een duurzame economie inzetten.

Ongemak als startpunt

Om bestuurders handvatten te geven om met dit spanningsveld om te gaan, zijn er dus zeven good practices gepresenteerd. Namelijk deze (inclusief de uitleg van de opstellers):

1. Zoek en onderzoek het ongemak: geef spanning in de boardroom ruimte en zie het als startpunt voor verandering.
2. Luister en stel andere vragen: faciliteer gesprekken door met aandacht te luisteren en hoopvolle, toekomstgerichte vragen te stellen.
3. Doorbreek belemmerende routines: herken welke gewoontes vernieuwing in de weg staan en durf ze te veranderen.
4. Voorkom morele gemakzucht met ethische reflectie: integreer ethische overwegingen structureel in governance.
5. Ken jezelf en laat je zien: wees bewust van je waarden, ontwikkel je als mens en breng je authenticiteit in.
6. Durf je te laten raken: sta open voor verbinding, kunst, natuur en zingeving; verbreed je grondhouding.
7. Word een verbinder: doorbreek polarisatie en zoek actief de samenwerking op, ook buiten de eigen kring.

Navigeren in de bestuurskamer

De handreiking spoort bestuurders dus aan om meer vanuit de eigen binnenwereld te redeneren. Dat moet ook helpen om binnen de bestuurskamer te navigeren tussen ‘menswaardigheid, duurzaamheid, haalbaarheid en betaalbaarheid’ én de spanning tussen die thema’s. ‘Niet regels en structuren staan centraal, maar morele moed, menselijke ontwikkeling en verbinding’, aldus hoogleraar leiderschapsethiek Patrick Nullens (Universiteit voor Humanistiek), die heeft meegewerkt aan het project. ‘Zo maken we de transitie naar duurzame en rechtvaardige organisaties mogelijk.’