Deze nieuwe verantwoordelijkheid betreft zowel een zorgvuldigheidsplicht als een inspanningsplicht. Zo moeten ondernemingen die onder de voorwaarden van de CSDDD vallen (artikel) onderzoek uitvoeren om duurzaamheidsmisstanden binnen hun waardeketen op te sporen, en hier jaarlijks verslag over doen.

Daarnaast moeten er passende maatregelen genomen worden om zulke misstanden ook daadwerkelijk aan te pakken en tegen te gaan. Dergelijke negatieve effecten omvatten slavernij, kinderarbeid, arbeidsuitbuiting, verlies van biodiversiteit, verontreiniging en de vernietiging van natuurlijk erfgoed.

Sancties en toezicht onder de CSDDD

Als ondernemingen zich niet of onvoldoende houden aan deze nieuwe regels, kunnen zij tegen flinke sancties aanlopen. Denk hierbij aan publiekelijke terechtwijzingen en boetes van maximaal 5% van de wereldwijde omzet van de onderneming.

Alle EU-landen hebben als onderdeel van de CSDDD de taak om een toezichthoudende autoriteit op te zetten of aan te wijzen. Deze autoriteit moet onderzoek doen naar of sancties opleggen aan ondernemingen die zich niet aan de regels houden. De Europese Commissie zal vervolgens een netwerk van toezichthoudende autoriteiten opzetten om de samenwerking te ondersteunen en de uitwisseling van ‘best practices’ mogelijk te maken.

De Commissie erkent dat veel ondernemingen bezig zijn met het verduurzamen van de bedrijfsvoering (toolbox), maar dat zij zich voornamelijk concentreren op de eerste schakel in de productieketen, terwijl de problemen zich vaak verderop in de keten bevinden.

Uitzondering voor mkb blijft staan

De nieuwe verplichtingen van de CSDDD gelden in eerste instantie alleen voor ondernemingen van een bepaalde bedrijfsgrootte, waarbij de inwerkingtreding gefaseerd zal worden toegepast:

• Ondernemingen met meer dan 5.000 werknemers en een jaarlijkse omzet van € 1.500 miljoen hebben een overgangsperiode van drie jaar (2027).
• Ondernemingen met meer dan 3.000 werknemers en een jaarlijkse omzet van € 900 miljoen  hebben een overgangsperiode van vier jaar (2028).
• Ondernemingen met meer dan 1.000 werknemers en een jaarlijkse omzet van € 450 miljoen hebben een overgangsperiode van vijf jaar (2029).

Het mkb blijft dus nadrukkelijk vrijgesteld van deze regels, maar kan indirect wel worden beïnvloed doordat grote ondernemingen hun gehele toeleveringsketen door gaan spitten. Dit kan vergeleken worden met de Corporate Sustainabilty Reporting Directive (CSRD), een andere Europese richtlijn die inmiddels wel al in werking is getreden.

De CSRD vereist dat grote bedrijven rapporteren over hun klimaatbeleid (artikel), waardoor zij in de praktijk ook hogere milieueisen stellen aan hun mkb-leveranciers. De CSDDD heeft wel al regels voorgelegd die moeten voorkomen dat het grootbedrijf de nieuwe verplichtingen volledig op het mkb afwentelt.