Bij het terugdringen van de afvalberg draait het in eerste instantie om bewustzijn. Net zoals je misschien thuis bewust niet meer voedsel koopt dan je nodig hebt, is het ook in de bedrijfsvoering nodig om daar meer alert op te zijn. Want het cliché is waar: hoe minder je verbruikt, hoe minder afval je hebt. Wat te doen? In dit artikel vind je algemene uitleg daarover, en expres óók een heleboel links naar bruikbare informatie en mogelijk interessante organisaties op dit gebied.

Circulair ondernemen is vrijwel afvalloos

Het bewustzijn begint al bij een duurzaam inkoopbeleid (artikel): bedenk al bij het selecteren en inkopen van producten wat je na afloop met de spullen doet. Het hoogst haalbare in deze categorie is zogeheten circulaire productie, waarbij de afgedankte producten helemaal weer kunnen dienen als grondstoffen voor nieuwe of andere producten.
In een optimale situatie heb je in dat geval helemaal geen afval meer. Maar hoewel dat ideaal klinkt, is overstappen naar circulair ondernemen ook niet van vandaag op morgen geregeld (artikel). En zo’n overstap is ook niet voor alle producten of productiemethodes realistisch.

Zero waste als alternatief?

Een andere strategie is ‘zero waste’ gedoopt. Dat komt dus neer op zo weinig mogelijk afval produceren. Op dat vlak valt vaak een hoop te winnen in verpakkingsmaterialen (shampoo als een vast stuk zeep in plaats van een plastic fles), maar ook met de eigen koffiemok op kantoor nu de plastic koffiebekertjes in de ban zijn. Er zijn allerlei initiatieven rondom zero waste, zoals de Week Zonder Afval of de Koop Niks Nieuws Challenge. Zulke initiatieven kunnen inspiratie opleveren die je mogelijk weer kunt toepassen in de bedrijfsvoering.
Denk aan uitgangspunten als meer inzetten op delen en lenen, of herbruikbare alternatieven zoeken voor dagelijkse gebruiksvoorwerpen. En maak bijvoorbeeld de werkruimte schoon met azijn of baking soda in plaats van met veel verschillende schoonmaakmiddelen. In dit plaatje past natuurlijk ook de welbekende ‘paperless office’ (zie verderop in dit artikel). Of, als je toch dingen wil blijven opkrabbelen, kun je ook een uitwisbaar notitieblok gebruiken. Om maar wat te noemen.

Nulmeting van de afvalstroom

Zoals gezegd: een stap naar circulair ondernemen of naar een nul-afval-strategie zetten is niet altijd haalbaar. Aan een deel van het afval valt gewoonweg niet te ontkomen. Dus dan is het zaak om daar ook bewust mee om te gaan, door te recyclen of in elk geval afval te scheiden. Voor een deel van de ondernemingen is dagelijkse afvalscheiding ook verplicht. Dat hangt onder meer af van de omvang van het bedrijf en uiteraard van de hoeveelheid afval (checklist).
Het beter scheiden van afval begint in veel gevallen met een soort ‘nulmeting’. Ofwel: wat voor afval heb je eigenlijk? Heb je van een afvalsoort héél veel? Zitten er overbodige dingen in waar een herbruikbaar alternatief voor te vinden is?

Beter scheiden en afspraken maken

Zo’n analyse geeft een boel aanknopingspunten voor waar de scheiding verbeterd kan worden. Mogelijk kun je op basis van die gegevens ook betere afspraken maken met afvalinzamelingsbedrijven. Want door beter te scheiden vermindert als het goed is ook de hoeveelheid restafval.
Je kunt natuurlijk ook de samenwerking opzoeken met andere bedrijven in de buurt die veel van dezelfde afvalsoort hebben. En een analyse van de afvalstroom is misschien weer aanleiding om eens met leveranciers om de tafel te gaan om te zien of er alternatieven zijn die minder afval opleveren.

Afvalbakken op slimme plekken

Verder is het misschien wel een idee om de analyse ook samen met het personeel uit te voeren. Zo gaat ook binnen de onderneming meer leven wat er wordt ingekocht en wat er daarvan weer in de prullenbak belandt. En dan zijn er ook nog meer organisatorische maatregelen als een slim ‘afvalbakkenplan’, dat zorgt dat het voor werknemers ook supermakkelijk is om afval te scheiden. Meer nuttige informatie op dit gebied vind je in de kennisbank en in het afvalvrije stappenplan van VANG, een overheidsorganisatie op het gebied van onder meer circulaire economie.
Verder is het nog goed om te weten dat er een organisatie is die onder voorwaarden gratis gescheiden plastic, drankkartons en glas bij bedrijven komt ophalen. Dan bespaart afvalscheiding dus ook duidelijk kosten. Kijk hiervoor bij Afval Goed Geregeld.

Minder papier en printerinkt verbruiken

Naast het scheiden kun je met andere slimme ingrepen mogelijk nog een aardige hap uit de afvalberg van je bedrijf nemen. Laten we daarom twee afvalstromen erbij pakken waar vrijwel elke onderneming wel mee te maken te maken heeft: papier en printen, en apparatuur.
Om met de eerste te beginnen: in veel kantoren is al tijden de ‘paperless office’ in zwang. Waar werknemers vroeger verscholen zaten achter stapels paperassen, zijn de bureaus tegenwoordig vaker papierloos. Documenten staan in de cloud of zijn in elk geval digitaal opgeslagen. Die digitalisering scheelt in elk geval een hele zwik papier en printerinkt. Als een document toch geprint moet worden, neem daarvoor dan in elk geval gerecycled papier.
Ook valt er nog wel te besparen op inkt. Bijvoorbeeld door smallere lettertypes te gebruiken en in zwart-wit te printen (checklist). Let er bovendien op dat je de lege tonercartridges ook weer kunt recyclen. Gespecialiseerde bedrijven bieden onder voorwaarden zelfs een (kleine) vergoeding voor een bundel cartridges.

Wat te doen met afgedankte apparatuur?

Ook apparatuur wordt na verloop van tijd afgedankt. In het kader van afvalvermindering is het sowieso fijn als je dat moment zo lang mogelijk kunt uitstellen. Het is dus nuttig om al bij de aanschaf te letten op de ‘repareerbaarheid’ van apparatuur. Als je een onderdeeltje makkelijk zelf kunt vervangen, kun je de levensduur van het apparaat alweer verlengen. Een mogelijk startpunt voor deze zoektocht is iFixit, een bedrijf dat scores geeft voor de repareerbaarheid van apparaten.
Daarnaast is het ook nuttig om bij het inkopen de apparaten te vergelijken op hoe recyclebaar ze zijn. Mocht een apparaat echt ‘op’ zijn, dan is doneren misschien nog een optie. De restwaarde van afgeschreven apparatuur doneren aan een goed doel schenken kan bijvoorbeeld via de organisatie ITdonations. Specifiek voor afgedankt gereedschap is er de organisatie Gered Gereedschap, dat gereedschap doneert aan ondernemers in ontwikkelingslanden. Je kunt werknemers daarop attenderen of als onderneming zelf bijdragen.